Chào mừng các bạn trở lại với blog của ITSM Expert!
Trong bài viết trước, chúng ta đã cùng nhau đặt nền móng cho Infrastructure and Platform Management – Quản lý Hạ tầng và Nền tảng, hiểu rằng đây là Practice (thực hành) cốt lõi để xây dựng nền móng vững chắc cho mọi dịch vụ công nghệ thông tin (CNTT).
Hôm nay, chúng ta sẽ đi sâu vào một xu hướng công nghệ đã và đang định hình lại cách chúng ta cung cấp và quản lý hạ tầng: các mô hình dịch vụ đám mây chính – Software as a Service (SaaS), Platform as a Service (PaaS), và Infrastructure as a Service (IaaS). Chúng ta cũng sẽ thảo luận về các mô hình triển khai đám mây (Public, Private, Community, Hybrid) và quan trọng nhất là cách các mô hình này ảnh hưởng đến việc quản lý hạ tầng và phân chia trách nhiệm giữa bạn và nhà cung cấp đám mây.
Nhắc lại về Infrastructure and Platform Management (IPM)
Mục đích của thực hành quản lý hạ tầng và nền tảng là giám sát hạ tầng và nền tảng được tổ chức sử dụng. Hạ tầng CNTT bao gồm các tài nguyên vật lý và/hoặc ảo cần thiết để cung cấp dịch vụ CNTT. IPM là nền tảng, đảm bảo dịch vụ ổn định, hiệu suất cao và có khả năng mở rộng.
Trong bối cảnh hiện đại, việc sở hữu và quản lý toàn bộ hạ tầng tại chỗ (on-premise) không phải lúc nào cũng là lựa chọn tối ưu. Đây là lúc điện toán đám mây (Cloud Computing) trở thành một giải pháp hấp dẫn.
Sự ra đời của Điện toán Đám mây và các mô hình dịch vụ
Điện toán đám mây đã cách mạng hóa cách các tổ chức cung cấp và tiêu thụ tài nguyên CNTT. Nó cho phép truy cập theo yêu cầu vào các tài nguyên điện toán thông qua internet, thay vì phải sở hữu và quản lý chúng tại chỗ. Điều này mang lại sự linh hoạt, khả năng mở rộng và hiệu quả chi phí đáng kể.
Có ba mô hình dịch vụ đám mây chính, mỗi mô hình thể hiện mức độ quản lý và trách nhiệm khác nhau giữa nhà cung cấp đám mây và người tiêu dùng dịch vụ (bạn hoặc tổ chức của bạn). Hãy xem xét chúng từ cấp độ kiểm soát cao nhất đến thấp nhất từ phía bạn:
1. Infrastructure as a Service (IaaS) - Hạ tầng dưới dạng Dịch vụ
Là gì: IaaS cung cấp các tài nguyên điện toán cơ bản nhất dưới dạng dịch vụ qua internet. Nhà cung cấp đám mây chịu trách nhiệm về phần cứng, mạng, lưu trữ và lớp ảo hóa. Bạn thuê các tài nguyên cơ bản này và tự quản lý hệ điều hành, ứng dụng và dữ liệu của mình.
Trách nhiệm của khách hàng (Bạn quản lý): Hệ điều hành, ứng dụng, dữ liệu, middleware, runtime.
Trách nhiệm của nhà cung cấp (Họ quản lý): Phần cứng, ảo hóa, lưu trữ vật lý, mạng vật lý.
Ví dụ: Amazon EC2 (Elastic Compute Cloud), Google Compute Engine, Microsoft Azure Virtual Machines.
Ví dụ thực tế tại Axle Car Hire: Axle có thể thuê các máy chủ ảo (Virtual Machines) từ AWS để chạy ứng dụng đặt xe của mình. Axle sẽ quản lý hệ điều hành trên các máy ảo đó, cài đặt ứng dụng, và quản lý dữ liệu, nhưng AWS chịu trách nhiệm về phần cứng máy chủ vật lý bên dưới, đảm bảo tính sẵn sàng của hạ tầng cơ bản.
2. Platform as a Service (PaaS) - Nền tảng dưới dạng Dịch vụ
Là gì: PaaS cung cấp môi trường phát triển và triển khai ứng dụng. Nhà cung cấp đám mây không chỉ quản lý hạ tầng cơ bản mà còn cả hệ điều hành, máy chủ web, cơ sở dữ liệu và các công cụ lập trình. Bạn tập trung vào phát triển và quản lý ứng dụng của mình, không cần lo lắng về việc quản lý hoặc cấu hình nền tảng bên dưới.
Trách nhiệm của khách hàng (Bạn quản lý): Ứng dụng, dữ liệu.
Trách nhiệm của nhà cung cấp (Họ quản lý): Hệ điều hành, middleware, môi trường runtime, máy chủ, mạng, lưu trữ.
Ví dụ: Google App Engine, AWS Elastic Beanstalk, Heroku, Azure App Service. Các dịch vụ cơ sở dữ liệu được quản lý như Amazon RDS (Relational Database Service) hoặc Azure SQL Database cũng thường được xếp vào PaaS.
Ví dụ thực tế tại Axle Car Hire: Axle có thể sử dụng dịch vụ cơ sở dữ liệu được quản lý như Amazon RDS. Axle chỉ cần lo lắng về dữ liệu và các truy vấn từ ứng dụng, nhà cung cấp đám mây sẽ quản lý máy chủ cơ sở dữ liệu, vá lỗi bảo mật, sao lưu dữ liệu, v.v., giải phóng đội ngũ IT của Axle khỏi gánh nặng quản lý nền tảng.
3. Software as a Service (SaaS) - Phần mềm dưới dạng Dịch vụ
Là gì: SaaS cung cấp ứng dụng phần mềm hoàn chỉnh dưới dạng dịch vụ qua internet. Bạn chỉ cần sử dụng ứng dụng thông qua trình duyệt web hoặc ứng dụng di động. Nhà cung cấp đám mây quản lý tất cả các lớp bên dưới, từ hạ tầng đến nền tảng và cả bản thân ứng dụng.
Trách nhiệm của khách hàng (Bạn quản lý): Chỉ cần sử dụng ứng dụng, quản lý người dùng và cấu hình ứng dụng ở mức độ cơ bản.
Trách nhiệm của nhà cung cấp (Họ quản lý): Tất cả (ứng dụng, dữ liệu của ứng dụng, runtime, middleware, hệ điều hành, máy chủ, lưu trữ, mạng).
Ví dụ: Gmail, Salesforce, Microsoft 365, Zoom, Google Docs.
Ví dụ thực tế tại Axle Car Hire: Axle có thể sử dụng một phần mềm kế toán dựa trên SaaS như QuickBooks Online hoặc một hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM) như Salesforce. Họ chỉ cần đăng nhập và sử dụng, không cần lo lắng về việc cài đặt, bảo trì phần mềm hay quản lý bất kỳ thành phần hạ tầng nào.
Các Mô hình Triển khai Đám mây (Cloud Deployment Models)
Bên cạnh các mô hình dịch vụ, còn có các mô hình triển khai đám mây khác nhau, xác định nơi đám mây được lưu trữ và ai quản lý nó.
Public Cloud (Đám mây Công cộng):
Đặc điểm: Hạ tầng đám mây được sở hữu và vận hành bởi nhà cung cấp dịch vụ đám mây (ví dụ: AWS, Azure, Google Cloud) và được cung cấp cho công chúng qua internet. Các tài nguyên được chia sẻ giữa nhiều khách hàng khác nhau.
Ưu điểm: Tính linh hoạt cao, khả năng mở rộng nhanh chóng, tiết kiệm chi phí ban đầu (không cần mua sắm phần cứng), dễ dàng quản lý.
Private Cloud (Đám mây Riêng):
Đặc điểm: Hạ tầng đám mây được vận hành dành riêng cho một tổ chức duy nhất. Nó có thể được lưu trữ tại trung tâm dữ liệu của tổ chức hoặc được quản lý bởi bên thứ ba (đám mây riêng được lưu trữ ngoài).
Ưu điểm: Kiểm soát cao hơn về bảo mật, quyền riêng tư và tuân thủ, phù hợp cho các dữ liệu hoặc ứng dụng nhạy cảm.
Community Cloud (Đám mây Cộng đồng):
Đặc điểm: Hạ tầng đám mây được chia sẻ bởi nhiều tổ chức có cùng mối quan tâm (ví dụ: cùng ngành, cùng yêu cầu bảo mật hoặc tuân thủ đặc biệt).
Ưu điểm: Chia sẻ chi phí và lợi ích của đám mây riêng, phù hợp cho các yêu cầu ngành cụ thể.
Hybrid Cloud (Đám mây Lai):
Đặc điểm: Kết hợp hai hoặc nhiều loại đám mây riêng biệt (ví dụ: public và private) được liên kết với nhau bằng công nghệ tiêu chuẩn, cho phép dữ liệu và ứng dụng di chuyển giữa chúng.
Ưu điểm: Tính linh hoạt cao, tận dụng điểm mạnh của cả đám mây công cộng (khả năng mở rộng) và đám mây riêng (kiểm soát bảo mật), tối ưu hóa chi phí.
Ví dụ: Axle có thể chạy ứng dụng đặt xe trên public cloud để xử lý tải cao, nhưng lưu trữ dữ liệu khách hàng nhạy cảm trên private cloud.
Tác động đến Quản lý Hạ tầng và Phân chia Trách nhiệm (Shared Responsibility Model)
Các mô hình dịch vụ và triển khai đám mây này có tác động lớn đến cách chúng ta quản lý hạ tầng CNTT và phân chia trách nhiệm.
Từ sở hữu sang thuê: Thay vì sở hữu và quản lý mọi thứ (mô hình truyền thống On-Premise), trách nhiệm được chia sẻ với nhà cung cấp đám mây.
Mô hình Trách nhiệm Chia sẻ (Shared Responsibility Model): Đây là một khái niệm cốt lõi trong điện toán đám mây.
Nhà cung cấp đám mây (ví dụ: AWS, Azure): Chịu trách nhiệm về "an ninh của đám mây" (security OF the cloud) – tức là bảo vệ hạ tầng vật lý, mạng, máy chủ, lớp ảo hóa.
Người tiêu dùng đám mây (bạn/tổ chức của bạn): Chịu trách nhiệm về "an ninh trong đám mây" (security IN the cloud) – tức là bảo vệ dữ liệu của bạn, cấu hình ứng dụng, hệ điều hành (trong IaaS/PaaS), quản lý truy cập người dùng, vá lỗi ứng dụng.
Sự thay đổi trong vai trò IPM: Sự chuyển dịch này đòi hỏi các chuyên gia Infrastructure and Platform Management phải điều chỉnh vai trò của mình. Thay vì quản lý vật lý, họ chuyển sang quản lý các dịch vụ ảo và đám mây, tập trung vào:
Cấu hình tối ưu: Đảm bảo các tài nguyên đám mây được cấu hình đúng cách để đạt hiệu suất và bảo mật.
Giám sát hiệu quả: Theo dõi hiệu suất và trạng thái của các dịch vụ đám mây.
Tối ưu hóa chi phí: Quản lý chi phí sử dụng đám mây linh hoạt để tránh phát sinh chi phí không kiểm soát.
Tuân thủ: Đảm bảo việc sử dụng đám mây tuân thủ các điều khoản dịch vụ và quy định pháp lý.
Ví dụ: Axle chuyển đổi từ mua máy chủ (CAPEX) sang thuê dịch vụ đám mây (OPEX). Điều này giúp Axle giảm chi phí ban đầu, tăng khả năng mở rộng linh hoạt theo nhu cầu, nhưng đòi hỏi đội ngũ IPM phải quản lý chặt chẽ chi phí sử dụng hàng tháng/quý để tránh vượt ngân sách, đồng thời đảm bảo an toàn dữ liệu khách hàng theo mô hình trách nhiệm chia sẻ.
Lợi ích của việc áp dụng mô hình đám mây với quản lý hạ tầng hiệu quả
Việc áp dụng các mô hình dịch vụ đám mây kết hợp với quản lý hạ tầng hiệu quả (IPM) mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho tổ chức:
Tăng tính linh hoạt và khả năng mở rộng (Scalability): Dễ dàng mở rộng hoặc thu hẹp tài nguyên theo nhu cầu, đáp ứng nhanh chóng các biến động của thị trường hoặc các chiến dịch kinh doanh.
Tối ưu hóa chi phí: Chuyển từ Chi phí vốn (CAPEX) sang Chi phí hoạt động (OPEX), giảm chi phí đầu tư ban đầu và chỉ trả tiền cho những gì sử dụng, từ đó tối ưu hóa ngân sách CNTT.
Giảm gánh nặng quản lý: Nhà cung cấp đám mây chịu trách nhiệm về các lớp hạ tầng bên dưới, giải phóng đội ngũ CNTT nội bộ tập trung vào các hoạt động chiến lược hơn và phát triển dịch vụ cốt lõi.
Tăng cường khả năng phục hồi và sẵn sàng: Nhà cung cấp đám mây thường có hạ tầng dự phòng và khả năng phục hồi cao hơn, giúp giảm thiểu downtime.
Hỗ trợ đổi mới: Dễ dàng thử nghiệm các công nghệ mới và triển khai các giải pháp nhanh chóng mà không cần đầu tư lớn vào phần cứng.
Giảm thiểu rủi ro: Giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc duy trì hạ tầng vật lý tại chỗ (thiên tai, lỗi phần cứng).
Kết luận
Các mô hình dịch vụ đám mây như IaaS, PaaS, SaaS, cùng với các mô hình triển khai, đã định hình lại bức tranh quản lý hạ tầng CNTT. Bằng cách hiểu rõ những mô hình này và phân chia trách nhiệm theo Mô hình Trách nhiệm Chia sẻ, bạn có thể tận dụng tối đa lợi ích của đám mây, xây dựng nền móng CNTT linh hoạt, hiệu quả và đáng tin cậy cho tổ chức mình, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Hãy làm chủ đám mây để xây dựng tương lai công nghệ của bạn!
Bạn muốn tìm hiểu sâu hơn?
Đừng bỏ lỡ video tiếp theo của tôi trên YouTube, nơi chúng ta sẽ khám phá cách Infrastructure and Platform Management tích hợp vào Chuỗi Giá Trị Dịch vụ của ITIL, và những lợi ích chiến lược mà nó mang lại!
Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, đừng quên chia sẻ và để lại bình luận nhé!
0 Nhận xét